به نقل از «شبستان»

بررسی سیر تاریخی عزاداری در کشور و منطقه آذربایجان

تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۱۲۰۸۲

پژوهشگر حوزه تاریخ تشیع به بررسی سیر تاریخی عزاداری در کشور و منطقه آذربایجان پرداخت.

«علی رفیعی» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در تبریز به بررسی سیر تاریخی عزاداری در کشور و منطقه آذربایجان پرداخت و اظهار داشت: عزاداری امام حسین(ع) در سال 332 هجری قمری با به حکومت‌ رسیدن آل بویه در طبرستان (مازندران امروزی) برای نخستین ‌بار وجهه رسمی به خود گرفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این پژوهشگر حوزه تاریخ تشیع ادامه داد: معزالدوله دیلمی دو سال بعد، روز عاشورا را در بغداد تعطیل رسمی اعلام کرد و با تعطیلی بازار، برافراشتن بیرق‌های سیاه و توزیع غذای نذری، این روز را در تقویم حکومتی، به عنوان عزای عمومی و رسمی، الزامی کرد. فرزندان او نیز در پاسداشت و استمرار فرهنگ عزاداری، بسیار کوشیدند. البته فرزندش عضدالدوله دیلمی بر خلاف پدر، اهل تسامح بود. اگر کسی به هر دلیل، حاضر نمی‌شد در عزاداری‌های محرم، مشارکت نداشت، در امان بود. 

رفیعی خاطرنشان کرد: در دوره سلجوقی با توجه به وابستگی این خاندان به اهل سنت، عزاداری محرم، بار دیگر، از حالت حکومتی فاصله گرفت و بیشتر حال‌وهوای مردمی داشت. عزاداری‌ها در این دوره، گاهی جسته‌وگریخته و گاهی بیمناکانه و پنهانی ادامه داشت.

وی یادآور شد: مغول‌ها پیش از این‌که در معرض فرهنگ اسلامی و ایرانی قرار بگیرند، شَمَنی‌مذهب بودند و کاری به بحث‌های مذهبی نداشتند. در دوره مغول‌ها، شاهد تساهل و تسامح قابل‌توجهی هستیم. دوستداران اهل‌بیت(ع) در برگزاری عزاداری‌های ماه محرم، آزاد بودند و در عین‌حال، اهل سنت نیز در این ایام، برای مصعب بن زبیر عزاداری می‌کرد. حکومت کاری به کار هیچ‌یک نداشت. البته باید خاطرنشان کرد که حکمرانان مغول، در دوره‌های بعدی حضور در ایران، تحت تاثیر فرهنگ ایران و اسلام، شیعه‌مذهب شدند و حتی می‌بینیم که گاه نام خود را به نام پیامبر و اهل بیت(ع) تغییر می‌دهند.

این پژوهشگر حوزه تاریخ تشیع ادامه داد: قره‌قویونلو‌ها شیعه‌مذهب بودند. آن‌ها تبریز را پایتخت قرار دادند و حدود صد و سی سال در ایران حکومت کردند. در این دوره، برای اولین بار علم عزاداری، وارد آئین‌های سوگواری می‌شود. 

رفیعی گفت: دوره صفوی در میان این دوره‌های تاریخی، نقش خاصی در تاریخ عزاداری دارد. این دوره، دوره رسمیت حکومت تشیع است. البته در این دوره، با اغراق‌ها و تحریفاتی در بحث مقتل و مرثیه مواجهیم. آیت‌الله دربندی از روحانیونی است که به‌دلیل نقل برخی مطالب بی‌سند درباره حادثه عاشورا، از سوی برخی عالمان شیعی، مورد انتقاد جدی قرار گرفته‌است.

وی ادامه داد: حال‌وهوای عزاداری در دوره قاجار بسته به اعتقادات مذهبی شاه و شرایط اجتماعی و سیاسی، متفاوت است. وضعیت عزاداری‌ها در دوره‌های حکومت آقامحمدخان، فتحعلی‌شاه و محمدشاه حالت میانه و متوسط داشت. آقامحمدخان در دوره حکومت خود، تحت تاثیر عالِمی به نام میرزای قمی، فضای نسبی برای عزاداری‌ها فراهم آورد. در دوره فتحعلی‌شاه نیز شاهد برپایی تکیه در سراسر ممالک محروسه هستیم. به گفته برخی تاریخ‌نگاران، این کار فتحعلی‌شاه برای همراه‌ ساختن مردم بود. محمدشاه فرد مقدس‌مآبی بود و حتی صدراعظمش به نام میرزاآقاسی، صوفی‌مذهب بود. در دوره او، برپایی تکیه در تهران، رونق گرفت. 

این پژوهشگر حوزه تاریخ تشیع خاطرنشان کرد: دوره ناصری با توجه به عُلقه مذهبی شخص ناصرالدین‌شاه و همچنین سلطنت پنجاه ساله وی، دوره پررونق عزاداری در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود. در این دوره، تکیه‌ها چند برابر شد و عزاداری، از دَه روزِ محرم، به همه روزهای سال، تسری یافت. شمایل ائمه وارد خانه‌ها شد و سنت‌هایی نظیر چهل‌ویک منبر (که امروز به صورت توزیع شمع در مقابل مساجد به جا مانده‌است)، پایه گذاری شد.

رفیعی خاطرنشان کرد: دوره‌های مظفرالدین‌شاه، محمدعلی‌شاه و احمدشاه دوره عزاداری‌های مردمی است. در این ادوار، عزاداری اهل‌بیت(ع)، با توجه به ماجراهای مشروطه رنگ و روی سیاسی به خود گرفت. اوج این جنبه سیاسی‌‌، وقتی بود که مجاهدان در محوطه سفارتخانه انگلستان، دیگ‌های نذری گذاشتند و چندین خیمه عزاداری برپا کردند. گفته می‌شود چهارده هزار نفر از مردم و علما و بازاری‌ها در حیاط سفارتخانه عزاداری کردند. احمد کسروی در کتاب «تاریخ مشروطه ایران» به نقل از «تاریخ بیداری ایرانیان» (اثر ناظم‌السلام کرمانی» چنین نوشته که عزاداری مردم در سفارتخانه انگلستان، طوری بود که از هر خیمه، صدای یک دسته عزاداری به گوش می‌رسد. تصاویری از این ماجرا در خانه‌موزه مشروطه تبریز قرار دارد.

پایان پیام/699

منبع: شبستان

کلیدواژه: پژوهشگر حوزه عزاداری ها دوره ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۱۲۰۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

گردشگری نخستین رکن سند توسعه و پیشرفت شهرستان نایین است

ایسنا/اصفهان فرماندار نایین گفت: گردشگری اولین رکن سند توسعه و پیشرفت و یکی از پیشران‌های اصلی توسعه شهرستان نایین است.

محمد کریمی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار ‌کرد: با جدیت پیگیر توسعه گردشگری و تکمیل زیرساخت‌های آن در شهرستان نایین هستیم زیرا موضوع گردشگری با توجه به ظرفیت‌ها و ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی شهرستان به‌عنوان اولین رکن سند توسعه و پیشرفت شهرستان نایین در نظر گرفته شده است.

وی ادامه داد: تمام تلاش ما در مجموعه اداری شهرستان حمایت از سرمایه‌گذاران در حوزه گردشگری و صنایع دستی و تسهیل امور برای رفع مشکلات حوزه گردشگری و میراث فرهنگی است.

فرماندار نایین افزود: بر همین مبنا جلسات کمیته تخصصی میراث فرهنگی با فواصل زمانی معین برگزار و در این جلسات به صورت مصداقی با حضور مدیران مربوطه و بعضاً شخص سرمایه‌گذار موضوعات و درخواست‌های این حوزه مورد بررسی و تصمیماتی در این راستا اتخاذ می‌شود که امیدواریم بتوانیم به‌عنوان خدمتگزار مردم، زمینه ایجاد سرمایه‌گذاری و به تبع آن ایجاد اشتغال و توسعه شهرستان را در مبحث مهم گردشگری پیگیری کنیم.

کریمی با اشاره به برگزاری منظم جلسات این کمیته تخصصی گفت: بسیاری از مشکلات و مسائل این حوزه که بعضاً چند سال متوقف بود با ارائه راهکار و تعامل بین دستگاهی و همکاری مدیران شهرستان مرتفع شد و شاهد اقدامات خوبی در حوزه مرمت آثار تاریخی، تسریع در صدور مجوزها و ایجاد واحدهای بوم‌گردی و گردشگری و پیگیری ثبت آثار ملموس و میراث ناملموس فرهنگی بودیم که با مجموع این اقدامات، حوزه گردشگری و میراث فرهنگی را به عنوان یکی از پیشران‌های اصلی توسعه شهرستان تقویت کرده‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: ساماندهی بافت تاریخی نایین خصوصاً محوطه پیرامونی نارین قلعه، بررسی مسائل و مشکلات مجموعه‌های بوم‌گردی و گردشگری در شهرستان، بررسی نحوه معرفی جاذبه‌های گردشگری در ورودی‌های شهر نایین و جذب مسافران عبوری، احیای مغازه‌های بازار تاریخی نایین از مسائل و مشکلات حوزه میراث فرهنگی و گردشگری در نایین است که نیاز به بررسی دارد.

انتهای پیام